Katedra Łomżyńska

Szczegóły

Utworzono: niedziela, 02, wrzesień 2012 16:04

Administrator

Odsłony: 4865

Kościół Farny pod wezwaniem św. Michała Archanioła i Jana Chrzciciela. Od 1925 r. kościół katedralny (1925 - utworzenie Diecezji Łomżyńskiej).

Znajduje się między ulicami: Sadową, Dworną i Giełczyńską.  Budowę rozpoczęto przed 1504 r. Fundatorami byli: ks. Anna Mazowiecka oraz jej synowie: Janusz i Stanisław. Budowę dokończył ks. Jan Wojsławski, proboszcz łomżyński w 1525 r., a konsekracji dokonał biskup płocki Andrzej Noskowski.

Katedra, w ciągu ponad czterech wieków, poddawana była wielu renowacjom i przebudowom. Do 1519 r. kościół był budowany jako bazylikowy. W latach 1691-92 architekt Józef Szymon Belotti przeprowadził remont wraz z przebudową (uległ  wtedy zmianie m. in. szczyt fasady). Z kolei w trakcie remontu przeprowadzonego w latach 1752-53 wybudowano murowany chór muzyczny. W XIX wieku przeprowadzono jeszcze kilka remontów. Dobudowano wtedy neogotycką zakrystię, a kruchtę w przyziemiu dzwonnicy przekształcono na kaplicę św. Kazimierza. Renowacje prowadzono również w XX-leciu międzywojennym. II wojna światowa oszczędziła katedrę (w przeciwieństwie do pozostałej części miasta).

Kościół jest późnogotycki, orientowany, z barokowymi szczytami fasady. Budowa trójnawowa, o obniżonych nawach bocznych.  Okna ostrołukowe z witrażami, sklepienia gwiaździste i kryształowe.Początkowo zamierzano wybudować świątynię w stylu gotyckim bazylikowym. W architekturze bazylikowej środkowa nawa jest wyższa od bocznych i posiada własne oświetlenie górnymi oknami. Budowę w stylu bazylikowym widać na pierwszym przy wejściu do kościoła przęśle nawy głównej i nawy bocznej od południa.

W obecnym wyglądzie fasada kościoła jest podzielona na dwie części stylowo odmienne. Dolna część jest z cegły nieotynkowanej o dekoracji architektonicznej w stylu późnego gotyku. Podpierają ją dwie potężne skarpy o linii ścian dzielących nawy i dwie niższe ustawione na rogach pod kątem. Górna część składa się z trzech szczytów wspartych gzymsach wieńczących i tworzących z kolei zwieńczenie trzech przęseł fasady; te odpowiadają trzem nawom kościoła.

Sklepienie nawy środkowej jest gwiaździste a naw bocznych - kryształowe; jedynie przy wejściu w nawie południowej w jej partii niżej - gwiaździste. Każde ze sklepień naw dzieli się na pięć przęseł. Masywne filary posiadają od strony naw zdwojone pilastry o uskokowych kapitelach rozszerzających się ku górze.

Prezbiterium, ukierunkowane na wschód słońca, jest podniesione w stosunku do nawy o trzy stopnie i oddzielone od niej ścianą tęczową z łukiem. Posiada sklepienie żebrowane. W ścianie północnej znajdują się dwie bliźniacze ostrołukowe arkady. Zaznaczają one miejsce galerii książęcej, która otwierała się na prezbiterium.

Cały kościół wewnątrz jest otynkowony z wyjątkiem żeber sklepiennych i części filarów od strony nawy głównej i bocznych. Tynki te są narzutem późniejszym. Organy 41-głosowe wykonano w 1933 r.

Kaplice i ołtarze

Katedra posiada dwie kaplice. Jedna pod wezwaniem Matki Boskiej Różańcowej przylega do muru południowego. Pierwotnie oświetlało ją okno podłużne zwieńczone półkolem i okna okrągłe. Podłużne zamurowano w XVI wieku z powodu umieszczenia w kaplicy nagrobków rodziny Modliszowskich. Kaplica posiada sklepienie kryształowe. W polu głównym ołtarza znajduje się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, późnogotycki z XVI wieku, malowany na desce. Obraz był wielokrotnie przemalowywany, zwłaszcza twarz. Ukoronowany przez Ojca Świętego w 1991 roku. W zwieńczeniu górnym po lewej stronie jest rzeźba nieznanego świętego, a po prawej jakiejś zakonnicy. Niżej po lewej stronie rzeźba przedstawia świętego Dominika, a po prawej świętą Różę z Limy lub Katarzynę Sieneńską. Rzeźby pochodzą z przełomu XVI/XVII wieku. Umieszczona w kaplicy chrzcielnica została wykonana w połowie XVII wieku.

Przy kaplicy w zwieńczeniu nawy południowej jest ołtarz wykonany po 1950 roku. Na uwagę zasługuje obraz przedstawiający Annę Samotrzecią malowany na płótnie.

Przy trzecim filarze nawy południowej od wejścia znajduje się ołtarz, przeniesiony w 1986 roku z kaplicy pod dzwonnicą. Ołtarz pochodzi z początku XVII wieku. Drewniany ołtarz przy czwartym filarze pochodzi z początku XVII wieku. W partii dolnej w uszakach ornamenty okuciowe, w górnej rzeźbione postacie św. Barbary i św. Katarzyny Aleksandryjskiej. Główny ołtarz z marmuru wykonano w 1959 roku. W zakończeniu nawy północnej jest ołtarz barokowy Ukrzyżowanego Pana Jezusa.

Nagrobki

W każdej z naw bocznych znajdują się po trzy zabytkowe nagrobki. W pierwszym filarze od chóru muzycznego jest płyta nagrobna Jana Wojsławskiego z około połowy XVI wieku. Nagrobek Mikołaja Troszyńskiego został wykonany w 1611 roku i reprezentuje styl renesansowy. Odznacza się dobrymi proporcjami i subtelną ornamentyką. Nagrobek Andrzeja i Elżbiety Modliszowskich został wyrzeźbiony w 1589 roku w kamieniu, w stylu renesansowym. Pochodzi z warsztatu rzeźbiarskiego w rejonie krakowskim bądź z kręgu oddzaływania Santi Gucciego. Nagrobek Nikodema Kossakowskiego jest wykonany w marmurze. Pochodzi z pierwszej połowy XVII wieku z doby wczesnego baroku, z warsztatu krakowskiego. Nagrobek Hieronima i Anny Modliszowskich został wykonany 1591 roku w wapieniu, w stylu renesansowym. W obecnej formie stanowi typ nagrobka piętrowego. Nagrobek dziecięcy Jana Modliszowskiego jest rzeźbiony w wapieniu. Cechuje go pełna umiaru architektura oraz na wysokim poziomie ujęcie rzeźbiarskie.

Rzeźby i obrazy

W kruchcie kościoła wisi krzyż drewniany z końca XVIII wieku. Na łuku tęczowym (ścianie oddzielającej nawę od prezbiterium) znajduje się gotycki krucyfiks na którym wyryto datę 1526. Ambona pochodzi z pierwszej połowy XVII wieku.Wśród obrazów na ścianach na szczególną uwagę zasługują: św. Franciszka z końca XVIII wieku, Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, Chrystusa na krzyży barokowym z XVIII wieku. W zakrystii katedry są zabytkowe obrazy, oraz naczynia i szaty liturgiczne. Pośród kielichów najstarszy pochodzi z około 1500 roku. Najstarsza monstrancja została wykonana w 1669 roku w warsztacie krakowskim. Do zabytków należą też dwa ornaty barokowe z przełomu XVII/XVIII wieku i z drugiej połowy XVIII wieku.

Dzwonnica

Łączy się od strony północnej z murem świątyni. Zachowała ona najbardziej pierwotny wygląd z całej budowli. Dawniej gdy dachy naw bocznych były niższe, dzwony wisiały w przestrzeni otwierającej się na wszystkie strony w półkole sklepionymi przeźroczami. Trzy kondygnacje dzwonnicy są podzielone pasami. Najbogatsza jest dekoracja środkowej części. Na północnym szczycie dzwonnicy znajdowała się tarcza zegarowa. W 1812 roku mechanizm przestał funkcjonować.

Katedrę i otoczenie w granicach ogrodzenia murami cmentarza kościelnego uznano za zabytek. Stanowi bardzo cenny obiekt budownictwa gotyckiego z okresu XV-XVI wieku jako wyraz artystycznych narodowych form architektonicznych z okresu średniowiecza.

Monika Buczyńska i Katarzyna Kamińska

Wirtualny spacer po katedrze

... na mapie

Szczegóły

Utworzono: niedziela, 02, wrzesień 2012 15:31

Administrator

Odsłony: 4842

Wyświetl większą mapę

Łomża w starej fotografii

Szczegóły

Utworzono: wtorek, 28, sierpień 2012 00:58

Administrator

Odsłony: 11052

Stary Rynek, fragment między ul. Rządową i Długą

Widok na klasztor kapucynów z lat 1765-1772

Kościół farny św. Michała z 1525 r. (od 1925 r. katedra)

Ul. Długa, widok od Placu T. Kościuszki

Pl. Pocztowy, w głębi poczta z ok. 1850 r.

Stary Rynek. Ratusz z 1826 r., w głębi synagoga z II poł. XIX w., zniszczona w 1939 r.

Gostkowska i Chętnicka

Klasztor o. Kapucynów w Łomży

Szczegóły

Utworzono: wtorek, 28, sierpień 2012 00:41

Administrator

Odsłony: 5818

Historia powstania zakonu

Zakon Braci Mniejszych jest braterską wspólnotą ewangeliczną, sięgającą korzeniami św.Franciszka (XII-XIII w.), który z natchnienia Bożego powołał do życia nową rodzinę zakonną.

Urodził się on w Asyżu w 1182 r. Po bardzo burzliwym okresie młodzieńczym i wejściu w życie dorosłe, kontemplacja Chrystusa Ukrzyżowanego, pokornego i cierpiącego, który przemówił do niego w kościółku św. Damiana (1206 r.), napełniła go gorącą miłością Bożą.

Pan Bóg objawił mu, że jego powołaniem jest zachowanie świętej Ewangelii przez życie radami ewangelicznymi. Wybierając taki sposób życia, Franciszek stał się bliski ludziom najbiedniejszym odrzuconym. Pójście za Chrystusem wyraziło się w upodobnieniu do Niego we wszystkim aż do otrzymania na górze Alwerni (1224 r.) świętych stygmatów.

Pojawienie się coraz liczniejszej grupy braci zmusiło Założyciela do przekształcenia pierwotnej wspólnoty w regularny Zakon, oparty na strukturze hierarchicznej i kierującej się Regułą (1223 r.). Po śmierci Franciszka (1226 r.) wspólnoty franciszkańskie zaczęły w szybkim tempie rozprzestrzeniać się po całej Europie zyskując wielu braci. Kapucyni, nazwani tak ze względu na specyficzny krój habitu ze szpiczastym kapturem (cappuccio = kaptur) stanowią najmłodszą gałąź zakonu franciszkańskiego, która wyłoniła się w XVI w. pod wpływem reformy zapoczątkowanej przez Br. Mateusza Serafini z Bascio i zatwierdzona przez papieża Klemensa VII bullą Religionis Zelus w 1529 r.

Najwcześniejsze lata istnienia Zakonu nosiły wyraźny rys pustelniczy. Prowadzili proste i surowe życie (w eremach) nie angażując się duszpastersko aż do momentu, gdy wybuchła w Księstwie Camerino groźna zaraza. Wtedy to posłuszni ewangelicznemu wezwaniu miłości Bracia Kapucyni z narażeniem życia zaangażowali się w pomoc osobom zarażonym, zyskując sobie tym samym wdzięczność ludności i nowy rys duchowości - pełen oddania apostolat wśród wszystkich ludzi, a zwłaszcza najuboższych.

Dziś Zakon Braci Mniejszych Kapucynów liczy ok. 11 000 Braci, obecnych na wszystkich kontynentach świata.

Założyciele zakonu w Łomży

Ojcowie Kapucyni przybyli do Łomży w 1774 r. i zamieszkali na Popowej Górze. Obecny zespół klasztorny wznieśli oni w latach 1770-1789. Składa się on z kościoła, trój skrzydłowego klasztoru i budynków gospodarczych. Kościół jest w stylu baroku toskańskiego, jednonawowy, z cegły. Za prezbiterium znajduje się chór zakonny. W 1859 r. przy nawie od wschodu dobudowano pięcioboczną kaplicę. W kościele jest siedem ołtarzy. W ołtarzu głównym znajduje się obraz "Opłakanie pod krzyżem", namalowany przed 1771 r. Pod obrazami bocznymi umieszczono dwa relikwiarze skrzynkowe współczesne ołtarzowi.

Od 1991 r. w klasztorze łomżyńskim istnieje postulat czyli roczny okres, w którym kandydaci do życia zakonnego mają możliwość przypatrzeć się życiu zakonnemu i samemu w nim uczestniczyć.

Kontakt

Parafia Matki Bożej Bolesnej
ul. Krzywe Koło 3
18-400 ŁOMŻA
tel. (086) 216-48-49
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
WWW: lomza.kapucyni.eu

Historia Łomży

Szczegóły

Utworzono: wtorek, 28, sierpień 2012 00:24

Administrator

Odsłony: 6085

Łomża - od 1975 do 1998 siedziba władz wojewódzkich - leży na lewym brzegu Narwi. Jest ważnym węzłem drogowym na szlaku turystycznym, wiodącym z centrum i południa Polski na Pojezierze Mazurskie, oddalonym od Białegostoku o 81 km. i od Warszawy o 136 km. Herbem miasta jest jeleń, przeskakujący przez kamienie. Nazwa Łomży jest topograficzna.

Gród założono w X wieku w odległości 5 km. od obecnego centrum, w pobliżu wsi Stara Łomża i przysiółka Szur. Pozostałością po nim jest olbrzymie grodzisko nazwane Górą Królowej Bony oraz Wzgórze Św. Wawrzyńca. Według tradycji, pierwotny kościół został założony przez Św. Brunona z Kwerfurtu około 1000 roku. Świątynię tę rozebrano w 1765 roku.

Usytuowanie Łomży na obecnym miejscu nastąpiło w drugiej połowie XIV wieku. Wytyczono wówczas rynek i ulice, wybudowano dwór książęcy, kościół parafialny pw. NMP i Św. Rozesłańców na Księżej (Księdzowej) Górze. Założono szpital Św. Ducha i szkołę parafialną.

Pierwsza wzmianka źródłowa o Łomży pochodzi z 1400 roku. Prawa miejskie chełmińskie otrzymała 15.VI.1418 roku od księcia Janusza I. Po śmierci ostatnich książąt mazowieckich i wcieleniu Mazowsza do Korony w 1526 roku, Łomża stała się miastem królewskim. Zygmunt I Stary potwierdził wszystkie prawa i przywileje .

Rozkwit Łomży przypada na XV - XVI wiek. Miasto leżało na szlaku rzecznym Narew - Wisła , posiadało port i sześć mostów. Otoczone było wałami. Stąd rozchodziły się ważne drogi handlowe do Prus, Wilna, Rusi i na zachód Europy. Łomża była więc ośrodkiem handlu i miejscowego rzemiosła, siedzibą urzędów i sejmików. W połowie XVI wieku liczyła około 3300 mieszkańców, ponad 540 domów, 7 kościołów, miała dwór królewski, ludwisarnię, arsenał, łaźnię, spichrze zbożowe, magazyny soli i inne budowle.

W XVII wieku wybudowano w mieście dwa kościoły drewniane z klasztorami jezuitów i benedyktynek. W 1614 roku utworzono szkołę średnią, przekształconą w 1616 roku w Kolegium Łomżyńskie, prowadzone przez jezuitów, a potem przez pijarów. W połowie XVII wieku wzniesiono kościół jezuitów pw. Św. Stanisława Kostki (zniszczony w 1944 roku).

W połowie XVII wieku zaznacza się upadek Łomży, spowodowany wojnami szwedzkimi oraz licznymi pożarami. Powodzie, zarazy nawiedzały miasto do końca XVIII wieku. W 1794 roku miasto zajęli Prusacy. Pozostawało w ich rękach do 1807 roku.

Od początku XIX wieku miasto powoli dźwigało się z upadku. W latach 1816-1866 Łomża była siedzibą władz administracyjnych.

Mieszkańcy Łomży i okolic brali czynny udział w powstaniu listopadowym i styczniowym. Przy szosie wiodącej do Zambrowa znajduje się pomnik z 1916 roku, upamiętniający okres 1863-1864 roku.

W XIX wieku obszar miasta znacznie się powiększył. Już na początku XVII wieku wytyczono tzw. Nowy Rynek i ulice. Powstały fabryki sukna, browar, garbarnia i rafineria cukru. W 1826 roku wzniesiono ratusz, przeprowadzono regulację ulic i ważny trakt petersburski, założono ogród spacerowy. W 1860 roku miasto liczyło około 6000 mieszkańców. Szczególnie szybki rozwój datuje się od 1866 roku, gdy miasto stało się siedzibą władz gubernialnych. W 1862 roku wzniesiono duże, murowane więzienie. W latach 1902-1909 Łomża została otoczona wieńcem fortów i zamieniona w silną twierdzę.

W okresie I wojny światowej Łomża znalazła się pod okupacją niemiecką. W latach 1916-1918 miasto otrzymało połączenie z Ostrołęką oraz przez Łapy z Białymstokiem. Podczas wojny polsko - radzieckiej, w 1920 roku w okolicy Łomży toczyły się zacięte walki.

W 1912 roku miasto liczyło około 22000 mieszkańców a w 1939 roku 27000 (bez wojska). W okresie międzywojennym było miastem rzemiosła, handlu i drobnego przemysłu, siedzibą licznych szkół i kilku drukarń. W 1925 roku powstała diecezja łomżyńska z siedzibą biskupią w Łomży.

W czasie II wojny światowej Łomża została zniszczona w 70%. W pierwszych dniach, od 7 do 10 września 1939 roku, na linii Narwi toczyły się zacięte walki. Do historii przeszła obrona odcinka Wizny nazwana polskimi Termopilami. 29 września 1939 roku do miasta wkroczyły wojska radzieckie. Dokonywano aresztowań i wywozów miejscowej ludności do ZSRR. Najliczniejsze deportacje nastąpiły w lutym 1940 roku i na początku czerwca 1941 roku. Po 22 czerwca - Łomża pod okupacją hitlerowską. 13 września 1944 roku ponownie wkroczyły do Łomży wojska radzieckie.

W okresie okupacji ludność Łomży bardzo ucierpiała na skutek represji i masowych egzekucji dokonywanych w Lesie Jeziorkowskim, Giełczyńskim i pobliskich miejscowościach. W czasie działań wojennych zniszczeniu uległ dworzec kolejowy, kościół popijarski, szpital żydowski i wiele innych budowli. Po wojnie, liczba ludności zmniejszyła się o 60%. Urzędy i szkoły rozpoczęły pracę w lutym 1945 roku.

Ważniejsze zabytki w Łomży

• Kościół pw. Św. Michała - dawna fara, obecnie katedra, zbudowana w latach 1504 - 1525.
• Zespół klasztorny ojców kapucynów - kościół pw. Matki Boskiej Bolesnej, oddany do użytku w 1798 roku.
• Zespół klasztorny sióstr benedyktynek - kościół pw. Św. Trójcy i Wniebowzięcia NMP.
• Ratusz - kamienica z 1860 roku
• Grodzisko - z X - XII wieku.
• Cmentarz - z XVIII wieku.
• Pomnik - barć w Lesie Jednaczewskim.